Шыңғыс Құлахметов, «MED365» ЖШС негізін қалаушы және директоры

Еліміздің басты байқауының 17 жылдық тарихында алғаш рет жоғары марапат IT-технологиялар саласындағы отандық компанияға бұйырды. 1 минутта медициналық тексеру жүргізуге және экономиканың көптеген салаларында жарақат алудың алдын алуға мүмкіндік беретін «MED365» ЖШС бірегей әзірлемелерін Қазақстан Республикасының Президентіне бұдан бұрын Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрі Бағдат Мусин ұсынған болатын. «Алтын сапа – 2023» жаңа тенденцияны яғни мемлекет ел үшін экономиканың салыстырмалы түрде жаңа секторларын, оның ішінде IT секторын дамытуда жұмыс істейтін қазақстандық кәсіпкерлерді қолдауға және ынталандыруға басымдық беретінін айқын көрсетті. Шыңғыс Құлахметов жаңашылдықтың негізін қалап, дамуына жетекшілік етті және 5 жыл бойы денсаулық сақтау, өнеркәсіптік медицина және еңбек қауіпсіздігі саласындағы бағдарламалық-аппараттық шешімдерді өндіруді табысты басқарады.

Мәселе бар — шешімі бар

Ең күрделі IT-технология салаларының бірі MedTech-те жұмыс істейтін MED365 компаниясы ел үшін бірегей өнім шығарады, бұл отандық телемедицина саласының қарқынды дамуын бастайтын бастапқы нүкте бола алады.

Негізінде, жоғары тәуекелдер денсаулық сақтау жүйесіне тән, өйткені адамдардың өмірі мен денсаулығына қауіп төнеді. Сондықтан медициналық техниканы жасаушылардың және жаңа технологияларды енгізудің міндеті барлық тәуекелдерді барынша азайту болып табылады. «MED365» компаниясы бұл тапсырманы тамаша орындап, ішкі нарыққа автоматтандырылған медициналық тексеру жүйесін (АСМО) шығарды.

Еліміздегі кәсіпорындарда жұмысшыларды күнделікті ауысым алдындағы және ауысымнан кейінгі міндетті медициналық тексеру мәселесі өте өткір. Мұның бірнеше себептері бар. Біріншіден, жоғары шоғырлануды қажет ететін жұмыс орындарында жұмыс істейтін адамдар саны. Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің мәліметінше, қоғамдық көлік жүргізушілері, ұшқыштар, кеншілер, машинистер, энергетиктер және басқа да көптеген салаларда 1,5 миллионға жуық адам жұмыс істейді. Бір жұмыскерді ауысым алдындағы медициналық тексерудің стандартты процедуралары шамамен 10 минутты алады, ал егер кәсіпорын ірі болса және бір мезгілде кемінде 50 адам ауысымға шықса, онда медициналық тексеру жұмыс басталғанға дейін бірнеше сағат бұрын басталуы керек.

Бұл тағы үш мәселеге әкеледі: қаржылық ауыртпалық, формализм және адам факторы. Ірі кәсіпорындар медициналық қызметкерлердің ауқымды штатын ұстауға мәжбүр, бірақ көбінесе медициналық тексерулер ресми түрде қарастырылады. Ал күнделікті бірнеше сағат бойына жоспарлы ота жасайтын медицина қызметкерлері қарапайым қателіктерден аулақ емес.

MED365 ұсынған АСМО осы мәселелердің барлығын шешеді. Бұл медициналық тексеруге қажетті барлық құралдармен жабдықталған құрылғы: тонометр, термометр, алкотестер және пупиллометр (құрылғы есірткінің улануын және шаршау дәрежесін анықтайды). AСМО сараптамасының өзі бір минуттан аспайды, барлық деректер автоматты түрде медициналық қызметкердің планшетіне жіберіледі, ол алынған нәтижелер бойынша жұмысқа рұқсат беру туралы шешім қабылдайды.

АСМО компанияларды медициналық қызметкерлердің үлкен штатын ұстау қажеттілігінен босатады, формальды көзқарас пен адам факторының тәуекелдерін жояды, осылайша өндірістегі жарақаттар мен өлімнің алдын алады. Стационарлық АСМО моделінің көлемі бір шаршы метрден аспайды, сондықтан тіпті шағын бөлмеде олардың бірнешеуін орнатуға болады.

Сондай-ақ қаржылық жеңілдіктер бар. Тіпті бірнеше АСМО сатып алу және кейінгі техникалық қолдау мен қызмет көрсету шығындары ұзақ мерзімді болашақта медициналық қызметкерлер штатын ұстаудан әлдеқайда аз болады. Сонымен қатар, сапалы медициналық тексеру қызметкерлердің денсаулық жағдайына байланысты жұмыста жарақат алу қаупін азайтады, сондықтан имиджді жоғалтуды айтпағанда, өтемақы төлеуге кететін шығынды азайтады.

Сондай-ақ, АСМО-ны, басқа адам үшін тексеруден өтіп алдау мүмкін емес. Кәсіпорында автоматтандырылған жүйені орнатпас бұрын барлық қызметкерлер бағдарламаға тіркеледі: олар жеке деректерді жүктеп, тұлғаны анықтауға мүмкіндік беретін Face ID үшін суретке түсіреді. Сәйкестендіруге жауапты жасанды интеллект қатаң тестілеу арқылы оқытылды және ең кішкентай бөлшектерге негізделген адамды маскада да тани алады.

Жұмыс берушілер компания өнімінің мүмкіндіктерін жоғары бағалады. Қазір стартаптың 40 ірі клиенті бар, оның ішінде «Самұрық-Қазына», «Самұрық Энерджи», «ҚазТрансОйл», ERG, «Қазақстан темір жолы» сияқты отандық экономиканың алпауыттары. MED365 өнімі қалалардың көлік және коммуналдық кәсіпорындарында да сұранысқа ие. АСМО қазірдің өзінде еліміздің тоғыз аймағында өкілдік етеді.

Бәсекелестер және болашақ

Бір қызығы, алдымен өнімді жасап, содан кейін клиенттерді іздейтін ІТ саласындағы көптеген стартаптардан айырмашылығы, MED365 мүлдем керісінше жасады. Компанияның негізін қалаушы Шыңғыс Құлахметов айтқандай, АСМО идеясын, шын мәнінде, Алматы әкімдігінің департаменті ұсынған, онда 2018 жылы автопарк басшылығымен әңгімелесу барысында ауысымдық медициналық тексеру тым көп уақытты алып, сапасы нашарлағанына шағым түскен, автобус жүргізушілерінің алкогольдік немесе есірткілік масаң күйде рөлге отыру жағдайлары болды. Сондықтан бұл процесті автоматтандыру жақсы шешім деген тоқтамға келді. Әңгімелесуден кейін екі айдан соң АСМО-ның бірінші прототипі ілкі сынақ режимінде іске қосылды. Тәжірибе сәтті болды. Шыңғыс Құлахметов команда құрып, Astana Hub-та компанияны тіркеп, алғашқы келісімшартқа қол қойып, MedTech саласына терең ден қойды.

Айта кетейік, АСМО Қазақстан нарығында дер кезінде пайда болды. Орталық Азия елдері үшін автоматтандырылған медициналық тексеру жүйесі бірегей өнім болып табылады, бірақ аймақтық нарықта ғана. Мәселен, Ресейде дәл осындай жабдықты Қазақстан нарығына шыға алатын 18 компания ұсынып отыр. Бірақ олардың мұнда айтарлықтай жетістікке жетуі екіталай, өйткені отандық өнімнің ресейлік әріптестерінен бірқатар елеулі артықшылықтары бар.

Біріншіден, жылдамдық, жинақылық және толық автоматтандыру. Көптеген ресейлік аналогтар компьютерге қосылған бөлек медициналық құрылғылар болып табылады. Яғни, барлық процедураларды орындауға мәжбүр  медицина қызметкерінің болуы міндетті. Шын мәнінде, мұндай жүйелер тексеру нәтижелерін қызметкердің картасына қолмен енгізу қажеттілігін жояды. Әрине, бұл процесті тездетпейді. Отандық әзірлеушіден шыққан АСМО бұл кемшіліктерден ада, медициналық тексеру процесін шынымен толықтай автоматтандырады. Сонымен қатар, MED365 стационарлықтан ықшамға дейін бірнеше АСМО үлгілерін ұсынады, олар шағын чемоданға сәйкес келеді, бұл жабдықты қолдану ауқымын айтарлықтай кеңейтеді.

Бизнес үлгісі де маңызды. Шетелдік компаниялар тек әзірлемелерін сатуды ұсынады, ал MED365 жабдықты бөліп-бөліп немесе жалға беру негізінде жеткізуге дайын. Ал техникалық қызмет пен қолдауды қазақстандық компаниядан алу шетелден оңай әрі арзанырақ.

Бірақ қазақстандық АСМО-ның ең маңызды артықшылығы – медициналық мәліметтерді жинауға ғана емес, оларды талдауға, құрылымдауға және мұрағаттауға мүмкіндік беретін бағдарламалық қамтамасыз ету. Бұл компанияның медицина қызметкерлеріне әрбір қызметкердің медициналық тексерістен өткен тарихын білуге, денсаулығының нашарлауын анықтауға және профилактикалық емдеуге жедел жіберуге мүмкіндік береді. Бұл ретте АСМО баға жетпес көмек көрсетеді, дәрігерлерге қызметкердің теріс нәтиже көрсетіп жатқаны туралы дереу белгі береді. Көп жағдайда медициналық тексеру деректері қағаз жүзінде қалады және одан әрі пайдаланылмайды.

Айтпақшы, дәл осы бағыт – медициналық статистиканы автоматты түрде жинау және өңдеу, кейіннен халық денсаулығының игілігі үшін пайдалану – компанияның одан әрі дамуындағы басты басымдыққа айналды. Қазір MED365 денсаулық сақтаудың телемедицина және биотелеметрия сияқты салаларын дамытуға бағытталған. Жоспарларға жобаны ауылдық жерлерде дамыту кіреді. Өнім сонымен қатар MED365 командасының АСМО-ны әр клиенттің қажеттіліктеріне тез бейімдейтіндігімен ерекшеленеді. Ал телемедицинаны дамытуға келетін болсақ, шалғай ауылдарға жоспарлы-диагностикалық медициналық тексерулер жүргізіп, оларды бір жүйеге біріктіріп, Денсаулық сақтау министрлігінің жүйелерімен тамаша үйлестіруге қабілетті жүйелерді орнату идеясы бар. Денсаулық сақтау министрлігі аурудың нақты статистикасын алады, ал ауылдық фельдшерлер жетекші емханалардың жоғары мамандандырылған мамандарымен байланысу мүмкіндігіне ие болады, олар да ауылдық науқастардың медициналық картасына қол жеткізе алады. Дегенмен, компанияның жоспарлары одан да жоғары — барлық өндірістік медицинаны толығымен цифрландыру: сақтандыру, медициналық тексерулер, еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау.

Компания мұндай ауқымды жобаны толықтай іске асыру мүмкіндігіне ие. Осылайша, компания 2022 жылы өндірісті 100% оқшаулау жоспарын жариялады. Ол кезде тек пупиллометр таза қазақстандық өнім және компанияның өз әзірлеген өнімі болатын, басқа құрылғыларды шетелден сатып алуға тура келді. 2023 жылдың соңына қарай бұл тапсырма толығымен дерлік орындалды. Небәрі бір жылдың ішінде кәсіпорын қажетті лицензиялар, сертификаттар мен тіркеу куәліктерін алып, медициналық қызмет көрсету саласында толыққанды өндірушіге айналған медициналық техника өндірісін жолға қойды.

Сондай-ақ халықаралық нарыққа шығу да жоспарда бар. 2022 жылы медициналық көрмеде Өзбекстан Денсаулық сақтау министрлігі компанияның өнімдеріне қызығушылық танытты. АСМО Сауд Арабиясының назарын аударды және қазіргі уақытта онда бірнеше ілкі жобалар іске қосылуда, содан кейін MED365 сатуды жеңілдету үшін өкілдік ашуды жоспарлап отыр.

Солтүстік Америкада өкілдік ашу жоспарлануда. Компанияның негізін қалаушы әйгілі Кремний алқабында болып, олар қазақстандық IT мамандарының дамуына, әсіресе медициналық ақпаратты талдауға қызығушылық танытты. Компания атап өткендей, Америка Құрама Штаттарында жоғары деңгейде реттелетін денсаулық сақтау нарығына қарамастан, сертификаттау және жұмыс істеуге рұқсат алу процесі өте жылдам жүріп жатыр.

Айтпақшы, өнеркәсіптік медицинаға келетін болсақ, компания тағы бір миссияны қолға алды. Ол бизнеске деген қызметкерлердің көзқарасын өзгерту. Бизнес көшбасшылары жоспарлар мен пайданы емес, қызметкерлердің денсаулығы мен өмірін бірінші орынға қоятын мәдениетті қалыптастыру. MED365 үшін бұл міндет қиын емес!